بیعت با حضرت مهدی عجل الله فرجه

اولين اقدام حضرت مهدي ‌عليه السلام در ابتداي ظهور گرفتن بيعت از ياران خود است. «بيعت» واژه عربي از ريشه (ب ي ع) به معناي خريد و فروش و ايجاب و قبول بيع و در اصطلاح بر هم زدن کف دست راست از طرفين به نشانه ختم معامله و تسليم است و نيز به هر عمل و رفتاري اطلاق مي‌شود که شخص به وسيله آن فرمانبرداري خود را از شخص ديگر و سرسپردگي در برابر امر و سلطه او نشان دهد.

شايد اطلاق کلمه «بيعت» به اين معنا، از اين جهت بود که هر يک از دو طرف، تعهّدي همچون دو معامله‌گر در برابر ديگري مي‌کردند؛ بيعت کننده حاضر مي‌شود تا پاي جان و مال و فرزند در راه اطاعتِ او بايستد و بيعت‌پذير نيز حمايت و دفاع او را بر عهده مي‌گيرد. قرائن نشان مي‌دهد که بيعت از نوآوري‌هاي مسلمين نيست؛ بلکه سنتي بوده که قبل از اسلام در ميان عرب رواج داشت و به همين دليل در آغاز اسلام - که طائفه «اوس» و «خزرج» در موقع حج از مدينه به مکه آمدند و با پيامبر اسلام ‌صلي الله عليه و آله در عقبه بيعت کردند - برخورد آنها با مسأله بيعت، برخورد با يک امر آشنا بود، بعد از آن نيز پيغمبر گرامي اسلام‌ صلي الله عليه و آله در فرصت‌هاي مختلف با مسلمانان تجديد بيعت کرد.

پيامبر اسلام‌ صلي الله عليه و آله بيعت زنان را نيز مي‌پذيرفت، اما نه از طريق دست دادن؛ بلکه دستور مي‌داد ظرف بزرگي از آب حاضر کنند. سپس آن حضرت دست خود را در يک طرف ظرف فرو مي‌برد و زنان بيعت‌کننده در طرف ديگر.

گفتني است در مورد پيامبر صلي الله عليه و آله و امامان معصوم ‌عليهم السلام - که از سوي خدا نصب مي‌شوند - نيازي به بيعت نيست؛ يعني، اطاعت پيامبر صلي الله عليه و آله و امام معصوم‌ عليه السلام منصوب از سوي او، واجب است؛ خواه بر کساني که بيعت کرده يا نکرده باشند.

و به تعبير ديگر لازمه مقام نبوت و امامت، وجوب اطاعت است؛ همان‌گونه که قرآن مي‌فرمايد: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللّهَ وَ أَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَ أُوْلِي الأَمْرِ مِنكُمْ»؛ اي کساني که ايمان آورده‌ايد، خدا را اطاعت کنيد و پيامبر و اولياي امر خود را [نيز] اطاعت کنيد.

حال اين پرسش پيش مي‌آيد که اگر چنين است پس چرا پيامبر صلي الله عليه و آله از ياران خود يا تازه مسلمانان، بيعت گرفت که دو نمونه آن (بيعت رضوان و بيعت با اهل مکه) در قرآن صريحاً آمده است.

پاسخ اين که بدون شک اين بيعت‌ها يک نوع تأکيد بر وفاداري بوده که در مواقع خاصي انجام مي‌گرفته است؛ مخصوصاً براي مقابله با بحران‌ها و حوادث سخت از آن استفاده مي‌شده است تا در سايه آن روح تازه‌اي در کالبد افراد دميده شود. البته همين امر در بيعت با حضرت مهدي‌ عليه السلام خواهد بود که جنبه تأکيد بر وفاداري دارد. يکي از کارهاي نخست حضرت مهدي ‌عليه السلام هنگام ظهور بيعت با ياران خود است. اين بيعت در مسجدالحرام و بين رکن و مقام صورت مي‌گيرد. همچنين در روايات فراواني نقل شده که اولين بيعت کننده با حضرت مهدي ‌عليه السلام، جبرئيل آن فرشته مقرب الهي است.

امام باقر عليه السلام در ضمن روايتي مي‌فرمايد: «...پس نخستين کسي که با او بيعت کند، جبرئيل است. سپس آن 313 نفر [بيعت مي‌کنند]...». پس از اين بيعت ويژه، حضرت مهدي ‌عليه السلام با ديگر ياران خود بيعت خواهد نمود.

بيعت ‌نامه حضرت مهدي ‌در روايتي از اميرالمؤمنين علي‌عليه السلام مفاد بيعت‌نامه مردم و حضرت مهدي ‌عليه السلام اين‌گونه مورد اشاره قرار گرفته است: «...با او بيعت مي‌کنند که هرگز دزدي نکنند. مرتکب فحشا نشوند. مسلماني را دشنام ندهند. خون کسي را به ناحق نريزند. به آبروي کسي لطمه نزنند. به خانه کسي هجوم نبرند. کسي را به ناحق نزنند. طلا، نقره، گندم و جو ذخيره نکنند. مال يتيم نخورند. در مورد چيزي که يقين ندارند، گواهي ندهند.

مسجدي را خراب نکنند. مشروب نخورند. حرير و خز نپوشند. در برابر سيم و زر سر فرود نياورند. راه را بر کسي نبندند. راه را ناامن نکنند. گرد همجنس بازي نگردند. خوراکي را از گندم و جو انبار نکنند. به کم قناعت کنند. طرفدار پاکي باشند و از پليدي گريزان باشند. به نيکي فرمان دهند و از زشتي‌ها بازدارند. جامه‌هاي خشن بپوشند. خاک را متکاي خود سازند. در راه خدا حق جهاد را ادا کنند و...».

او نيز در حق خود تعهد مي‌کند که: «از راه آنان برود، جامه‌اي مثل جامه آنها بپوشد. مرکبي همانند مرکب آنان سوار شود و آن‌چنان‌که آنها خواهند، باشد... با کم راضي و قانع شود. زمين را به ياري خدا پر از عدالت کند، آن‌چنان‌که پر از ستم شده است. خدا را آن‌چنان‌که شايسته است بپرستد. براي خود دربان و نگاهبان اختيار نکند».

پانویس

منابع

• فرهنگ نامه مهدویت، خدامراد سلیمیان/ بنياد فرهنگي مهدي موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف/ صص83-84.